H διαπλάτυνση της οδού Λαγκαδά στη Θεσσαλονίκη - Ένα έγκλημα χωρίς τιμωρία

Οι κοινωνικές διαστάσεις των χωρικών προβλημάτων:
ΜΙΑ ΣΕΙΡΑ ΚΕΙΜΕΝΩΝ /ΚΕΙΜΕΝΟ Νο1

Πρόσφατη είναι η κατακραυγή της τοπικής κοινωνίας της Πολίχνης για το θάνατο 17χρονης μαθήτριας που παρασύρθηκε από φορτηγό στο ύψος της αερογέφυρας στην οδό Λαγκαδά। Οι πολίτες κατήγγειλαν την έλλειψη φωτεινού σηματοδότη στο σημείο η οποία σε συνδυασμό με τις υψηλές ταχύτητες που αναπτύσσουν τα οχήματα καθιστά εξαιρετικά επικίνδυνο το σημείο.

Ας επιχειρήσουμε ωστόσο μία δεύτερη ανάγνωση του προβλήματος προσπαθώντας να αναδείξουμε τις λανθασμένες σχεδιαστικές επιλογές της πρόσφατης διαπλάτυνσης της οδού, ενός έργου πολυδιαφημισμένου και πολυδάπανου।
Η οδός Λαγκαδά είναι η βασική οδική αρτηρία όλης της Βορειοδυτικής Θεσσαλονίκης καθώς συνδέει τον Βαρδάρη με την εσωτερική και εξωτερική περιφερειακή। Μπορεί να θεωρηθεί ως κόμβος σύνδεσης των πολυπληθών συνοικιών της Νεάπολης, Σταυρούπολης και Πολίχνης καθώς κυριολεκτικά τις διασχίζει και τις συνδέει με το κέντρο της πόλης। Εκατέρωθεν της οδού συγκεντρώνεται μεγάλος όγκος εμπορικών δραστηριοτήτων, πολιτιστικά και διοικητικά κτίρια, το προς απόδοση στους πολίτες στρατόπεδο Παύλου Μελά। Ο αριθμός των διερχόμενων αυτοκινήτων ιδιαίτερα τις ώρες αιχμής είναι εξαιρετικά μεγάλος αλλά εξίσου μεγάλος είναι και ο όγκος των πεζών που διασχίζουν το δρόμο, χρησιμοποιούν τη δημόσια συγκοινωνία, κινούνται στα πεζοδρόμια, τις πλατείες και τους κοινόχρηστους χώρους. Η διαπλάτυνση και αναβάθμιση της οδού αναγνωρίστηκε ως μία ανάγκη από τους Δήμους, την πολιτεία και τους πολίτες.
Το τελικό έργο ωστόσο προξενεί περισσότερα προβλήματα από αυτά που κλήθηκε να επιλύσει: Ο δρόμος διαμορφώθηκε με τρεις πλατιές λωρίδες κίνησης αυτοκινήτων, παράπλευρους βοηθητικούς δρόμους για την εξυπηρέτηση των καταστημάτων, και υψηλό διαχωριστικό στηθαίο από οπλισμένο σκυρόδεμα. Τα πεζοδρόμια παρέμειναν στενά και
καμία πρόβλεψη δεν έγινε για τη καλύτερη χωροθέτηση των στάσεων λεωφορείων, τη διευκόλυνση της διέλευσης των πεζών, τη μείωση της ταχύτητας των οχημάτων. Ως αποτέλεσμα αντί το έργο να δώσει έμφαση σε ένα σχεδιασμό προς όφελος των πολιτών των όμορων Δήμων, τη βελτιστοποίηση της δημόσιας συγκοινωνίας και τη γενικότερη αναβάθμιση της υποβαθμισμένης και άναρχα δομημένης περιοχής, δημιούργησε έναν αυτοκινητόδρομο ταχείας κυκλοφορίας που διέρχεται μέσα από μία κατοικημένη περιοχή με πληθυσμό 300.000 περίπου κατοίκων! Οι φωτεινοί σηματοδότες που διακόπτουν την κυκλοφορία είναι ανεπαρκείς σε αριθμό και διάρκεια και περιορίζονται σε ένα μόνο τμήμα της οδού καθώς από το σημείο πριν την αερογέφυρα και μετά καταργούνται. Τα αυτοκίνητα σε αυτό το σημείο αλλά στα σημεία ανάμεσα από τους σηματοδότες αναπτύσσουν ταχύτητες που αγγίζουν τα 100 χιλιόμετρα την ώρα εκμεταλλευόμενα το πλάτος της οδού και την έλλειψη διασταυρώσεων. Τα αποτελέσματα δεν άργησαν να φανούν και το τραγικό ατύχημα της νεαρής μαθήτριας ήρθε ως άμεση συνέπεια ενός λανθασμένου σχεδιασμού.
Θέτω επομένως τα ερώτηματα: Είναι τυχαία αυτή η απόλυτη έλλειψη ευαισθησίας σε ζητήματα ποιότητας ζωής των κατοίκων της περιοχής που περιβάλλει την οδό Λαγκαδά; Είναι τυχαία η προτεραιότητα που δόθηκε στους διερχόμενους οδηγούς και όχι στους πολίτες που βιώνουν το χώρο στην καθημερινότητα τους; Είναι τυχαία η μηδενική αναβάθμιση της ποιότητας του δημόσιου χώρου που περιβάλλει το δρόμο, των πεζοδρομίων και των διασταυρώσεων; Σημειώνω ότι σε κανένα άλλο σημείο της Θεσσαλονίκης εντός του συμπαγούς αστικού ιστού δεν έχει σχεδιαστεί δρόμος με τόσο ευνοϊκές για το αυτοκίνητο ρυθμίσεις και τόσο μεγάλη έλλειψη προδιαγραφών για την κίνηση του πεζού। Ακόμη και η οδός Εγνατία που διασχίζει τον ανατολικό τομέα έχει νησίδα πρασίνου που επιτρέπει την τμηματική διέλευση πεζών, μεγαλύτερη συχνότητα φωτεινών σηματοδοτών και αισθητά μικρότερες ταχύτητες। Είναι γνωστή η μεγάλη διαμαρτυρία η οποία έγινε πρόσφατα με την πρόθεση διαπλάτυνσης της παραλιακής λεωφόρου με την κατασκευή της υποθαλάσσιας αρτηρίας η οποία αφορούσε τον αποκλεισμό των πολιτών από την παραλία. Πόσο έντονη θα έπρεπε να είναι η διαμαρτυρία για το κατασκευασμένο έργο της Λαγκαδά που αποκλείει την επικοινωνία ολόκληρων Δήμων με εκατοντάδες χιλιάδες κατοίκους; Τελικά στόχος του έργου είναι απλώς η διευκόλυνση των διερχόμενων οδηγών ή παράλληλη αναβάθμιση της πλέον υποβαθμισμένης περιοχής της πόλης;
Όλα αυτά δεν είναι δυστυχώς τυχαία και βασίζονται στο ότι η υποβάθμιση των Δυτικών συνοικιών είναι συνειδητή και σχεδιασμένη. Θα περίμενε κανείς σε ένα έργο της περιόδου 2006 – 2007 την αυστηρή τήρηση προδιαγραφών ασφαλείας και ποιότητας. Δυστυχώς δεν υπάρχουν παντού τα ίδια μέτρα και σταθμά. Η μετακίνηση με ιδιωτικά μέσα και η αναβάθμιση ορισμένων μόνο προνομιακών τομέων της πόλης είναι η πάγια λογική του σχεδιασμού που εφαρμόζεται. Είχα ακούσει πριν από ένα χρόνο ένα δημοσιογράφο να παρομοιάζει το έργο της Λαγκαδά με το γεφύρι της Άρτας λόγω του μεγάλου χρονικού διαστήματος που πήρε να ολοκληρωθεί. Φαίνεται πως τώρα το έργο απέκτησε το δικό του φόρο αίματος. Μόνο που αυτήν τη φορά δεν ήταν η γυναίκα του πρωτομάστορα που αναφέρει ο λαϊκός μύθος. Ήταν μία απλή νεαρή μαθήτρια των εργατικών προαστίων…….